Een gebedsgroep leiden - hoe doe je dat?

Een gebedskring leiden: is dat wel nodig? Kan het niet zonder leider en gewoon onder leiding van de Heilige Geest? Het zou kunnen, maar de kans is groot dat het minder ordelijk toegaat en ten koste van het bidden.
In dit artikel staan we stil bij de capaciteiten die de leider in huis moet hebben. Ook bij de vraag hoe de ideale gebedsbijeenkomst eruit ziet. Waar moet rekening mee gehouden worden? Wat zijn valkuilen? Waar gaat het ten diepste om?

De persoon en de capaciteiten van de leider
Voor alles moet de leider zelf een bidder zijn. Hij (zij) heeft ook iets herderlijks: hij heeft oog voor de leden van de groep; doen ze mee? Krijgt iedereen voldoende ruimte? Daarnaast houdt hij het doel van de bijeenkomst in het oog en geeft daar structuur aan. Om te kunnen bidden met een groep is een sfeer van veiligheid en vertrouwen nodig. Schep als leider de voorwaarden daarvoor. Spreek af dat wat binnen de gebedsgroep ter sprake komt, niet verder verteld wordt.
Niet iedereen is hardop bidden gewend. De regels "hardop bidden mag, maar hoeft niet" en niet op het rijtje af bidden, geven meestal de nodige ruimte om al dan niet hardop te bidden of dit voor het eerst te doen.

Naast sfeer is structuur belangrijk. Geef als leider het doel van de bijeenkomst aan en ‘bewaak’ het doel. Een zendingsgebedsgroep bidt niet driekwart van de tijd voor de zieken in de gemeente. Vertel daarom eerst hoe de gebedsbijeenkomst eruit ziet en houd de tijd in de gaten. Zorg dat de gebedspunten voor iedereen helder zijn, maar laat ook ruimte voor eigen inbreng en de werking van Gods Geest. 

Is een leider eigenlijk wel nodig? Ook een groep van 'ervaren' bidders vraagt meestal vroeg of laat om leiderschap, om iemand die stuurt, structureert en waar nodig corrigeert. Waar dat ontbreekt - onder het motto "we zijn toch allemaal volwassen christenen" en "de Heilige Geest leidt het" - blijkt het in de praktijk toch vaak op stuurloosheid uit te lopen, is er gebrek aan structuur of krijgen veelpraters teveel ruimte.

De ideale gebedsbijeenkomst
Het is natuurlijk de vraag of die bestaat. De vorm hangt mede af van de mensen die komen. Zijn zij gewend hardop te bidden of niet? Ook speelt de grootte van de groep een rol. Bij een grote groep zou je kunnen bidden in groepjes van drie à vier.
Voor elke bijeenkomst geldt dat de mensen uit allerlei situaties komen. Zij zijn daar vol van en willen daar over praten. Houd dat laatste binnen de perken. Soms is het goed de tijd te nemen om te bidden voor de zaken die de mensen bezighouden. Daarna staat men meer open om te bidden voor andere zaken.
Begin de gebedsbijeenkomst met het gericht zijn op God. Dit kan door zingen, het lezen en overdenken van een bijbelgedeelte. De gebeden kan men het best beginnen met lofprijzing en danken. De ervaring leert dat dat erbij inschiet als men met voorbede begint. Bovendien krijgen gebeden een andere vorm als men er eerst bij stil staat tot Wie gebeden wordt. Benadruk dat stilte tijdens het bidden geen verloren tijd is, maar tijd waarin Gods Geest kan spreken. Stilte is de zendtijd van de Heilige Geest!

Voor de voorbede zijn diverse vormen mogelijk:

  • Ieder bidt voor dat wat hem of haar te binnen schiet.
  • Onderwerpen worden geïnventariseerd en daarna wordt er voor gebeden.
  • Onderwerpen worden op briefjes geschreven en in een schaal gedaan; tijdens het bidden haalt ieder een briefje uit de schaal.
  • Er wordt gekozen om een onderwerp, bijvoorbeeld het jeugdwerk, helemaal door te bidden. Las dan veel stilte in, zodat de Heilige Geest ook dingen te binnen kan brengen.
  • Bid in de diverse ruimten van het gebouw voor de activiteiten die in die ruimte plaatsvinden.
  • De bidstond kan worden afgesloten met een lied of een gezamenlijk gebeden Onze Vader.

De ideale gebedsbijeenkomst begint op tijd en eindigt op tijd. Dat is misschien een open deur maar het is echt belangrijk. Mensen hebben deze tijd ingeruimd in hun agenda’s en moeten misschien nog naar andere afspraken.

Om verder mee te rekenen
Hierboven staan diverse vormen beschreven. Niet elke vorm past bij elke groep, houd daar rekening mee. Ga ook niet elke week een andere vorm proberen, zeker niet bij een beginnende groep. Een vaste vorm kan veel herkenning en dus veiligheid geven. Kortom: zoek naar een goede balans daarin.

Als een groep echter een tijd draait ontstaat het gevaar van sleur. Door dan te zorgen voor afwisseling in de vorm kan die sleur doorbroken worden. Laat ook eens een groepslid de liederen uitzoeken en een bijbelgedeelte voor bereiden. Of gebruik de bijeenkomst om alleen te danken voor de positieve dingen die gebeuren en voor al de gebeden die God in de afgelopen tijd verhoord heeft. Een schrift waarin de gebedsonderwerpen opgeschreven worden kan daarbij behulpzaam zijn.

Een gebedsgroep is vaak onzichtbaar in de gemeente. Daardoor komen er geen nieuwe leden en worden geen gebedsonderwerpen uit de gemeente aangereikt. Breng daarom de gebedsgroep regelmatig ter sprake in de kerkdienst/samenkomst en het kerkblad/gemeenteblad. Laat een lid van de groep eens iets vertellen voor of tijdens de dienst. Maak duidelijk waar gebedspunten ingebracht kunnen worden bijvoorbeeld een bus in de hal, een (e-mail-)adres en/of telefoonnummer van de contactpersoon van de groep.
(Lees hierover ook Gebedsgroep, laat zien wie je bent !)

Valkuilen
Ik noem enkele valkuilen voor gebedsgroepen:

  • Stokpaardjes berijden: als groep of als enkeling een onderwerp telkens weer terug laten komen. Dit laatste kun je voorkomen door de gebedsonderwerpen vooraf door te spreken.
  • Lange gebeden: één persoon bidt  lang en snijdt diverse onderwerpen aan. Het Conversatiegebed is een heel bruikbaar model om ellenlange gebeden te vermijden, goed naar elkaar te luisteren en elkaar aan te vullen. De ervaring leert dat nieuwelingen het conversatiegebed heel snel oppikken en dat juist de geroutineerde bidders te lange gebeden kunnen opzenden. Er wordt voor één onderwerp tegelijk gebeden. Ieder bidt kort en men vult elkaars gebeden aan net zo lang, totdat dat ene onderwerp doorgebeden is. Daarna ga je verder met het volgende onderwerp.
  • Gesloten groep: de groep is zo hecht geworden dat nieuwelingen er moeilijk tussen kunnen komen. Zoek bewust naar nieuwe leden en bemoedig mensen om te komen. Als de groep te groot wordt (meer dan 6 personen) splits dan de groep.

Tot wie richt zich het gebed
Er wordt wel eens gezegd dat het gebed in gebedsbijeenkomsten zicht meer richt tot de medebidders dan tot God. Door sommige bidders wordt in keurige volzinnen ellenlang tot God gebeden. Diverse onderwerpen komen aan bod binnen een en hetzelfde gebed. Of het gebed wordt gebruikt om de eigen mening te verkondigen, een ander te corrigeren of om informatie aan elkaar door te geven ("Heer, U weet toch dat Piet ziek is en …"). Voor mensen die niet zo bespraakt zijn kan dit een reden zijn om maar niet hardop te bidden. Anderen durven uit angst daarvoor al niet eens te komen.

Wees als leider op dit probleem bedacht. Benadruk dat het bij het bidden gaat om het gericht zijn op God. Aan Hem willen we de zaken voorleggen die ons bezighouden. Daarbij gaat het niet om mooie woorden, maar om de intentie van ons hart. Hij weet allang wat we vragen willen. Hij heeft geen lange gebeden nodig om dat te begrijpen. We mogen komen met onze alledaagse woorden, met korte zinnen. We mogen elkaars gebeden aanvullen net zoals we dat in een gesprek met elkaar zouden doen ('conversatiegebed'). Zo brengen we als groep alle facetten van een bepaald onderwerp in een gebed bijeen tot God. We willen uitzien naar wat Hij ermee gaat doen. Op die manier krijgt God de centrale plaats in de gebedsbijeenkomst en zijn we als groep niet op elkaar gericht, maar op Hem.

God centraal in de gebedsbijeenkomst … dat mag het doel zijn van het leiden van een gebedsbijeenkomst. Het gaat bij leiden dus niet om tot een perfecte gebedsbijeenkomst te creëren. Alles wat de leider doet is dienstbaar aan het doel: God centraal stellen. Dat er nog vele gebedsbijeenkomsten mogen komen waarin God geëerd wordt en Zijn Koninkrijk gebouwd!

Aly Fidom
[verschenen in IDEA, gemeenteopbouwblad Evangelische Alliantie (2004) ]